“ภาวะชักสามารถดูแลเบื้องต้นได้ง่ายๆ และทำให้คนไข้ปลอดภัย
ก่อนนำส่งหมอได้ครับ เพราะชักไม่เท่ากับตาย”
.
.
“Seizure is abnormal neuronal electrical firing”
ชัก คือ ภาวะที่คลื่นไฟฟ้าในสมองทำงานมากเกินปกติ สมองมนุษย์หรือสัตว์ชนิดต่างๆ มีหลายส่วนครับ ซึ่งแต่ละส่วนทำหน้าที่ต่างกันไป
การที่คลื่นไฟฟ้าทำงานมากเกินปกติ อาจจะเกิดในสมองเฉพาะส่วน หรือ ทั้งหมดพร้อมๆกัน เพราะฉะนั้นการชักไม่จำเป็นต้องเกร็งกระตุกเสมอไป
บางครั้งชักเงียบคือหยุดนิ่งไป หากชักในสมองส่วนที่เกี่ยวกับการมอง จะมีการเห็นภาพผิดปกติ หรือภาพหลอนได้ หากชักในสมองส่วนที่ควบคุมพฤติกรรมอาจจะพบว่าบุคคลนั้นพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปบางช่วง
อาการแสดงขึ้นอยู่ที่ว่าคลื่นไฟฟ้าที่มากเกินนี้เกิดขึ้นที่ตำแหน่งใด แต่ชนิดที่พบได้บ่อยที่สุดคือ การชักเกร็งกระตุกน้ำลายฟูมปาก ซึ่งเกิดจากคลื่นไฟฟ้าที่มากเกินปกติในสมองทั้งหมดพร้อมๆกันครับ
ผลกระทบจากการชักที่น่าสนใจมีดังนี้ครับ
- สมองขาดออกซิเจน สามารถส่งผลให้เนื้อเยื่อและเซลล์ประสาทบางส่วนเสียหาย
- สำลักอาหาร หรือ น้ำลายขณะชัก เกิดปอดติดเชื้อตามมาในภายหลัง
- อุบัติเหตุขณะเกิดอาการชัก เช่น รถชน จมน้ำ ไฟไหม้ และ อันตรายจากเครื่องจักร
ชัก เกร็ง กระตุก ทำอย่างไร ?
- ตั้งสติ เพราะชักไม่เท่ากับตาย เราสามารถดูแลได้ครับ
- จับคนชักหันหน้าตะแคง เพื่อป้องกันการสำลัก หากมีลูกยางแดง สามารถช่วยดูเอาเศษต่างๆออกได้ครับ แต่ไม่ควรทำขณะกำลังชักเพราะจะมีการกัดได้
- ปลดเสื้อผ้าให้หลวมเพื่อการหายใจที่สะดวกขึ้น
- เช็ดตัวเพื่อลดไข้ หากมีไข้ครับ (คลิกที่นี่เพื่อเพิ่มเติมความรู้เรื่องไข้ครับ)
- นำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาล หรือ โทร 1669 ครับ
ที่เหลือปล่อยให้เป็นหน้าที่ของหมอในการวินิจฉัยและดูแลครับ เพราะสาเหตุของการชักมีมากมาย สาเหตุของการชักที่พบได้บ่อยๆในเด็กส่วนมากจะเป็นไข้ชัก ส่วนผู้ใหญ่เป็นเรื่องแอลกอฮอล์ และโรคลมชักครับ
เรามาปรับความเข้าใจให้ตรงกันครับ
“เอาช้อนงัดปากขณะชัก เพื่อป้องกันการกัดลิ้น” ไม่ควรนะครับ วัฒนธรรมนี้มีเฉพาะในไทยเรา ซึ่งได้รับอิทธิพลจากละครไทย ต่างประเทศหาข้อมูลไม่พบเลย และหมอก็พบบ่อยมากเช่นกัน การงัดปากด้วยช้อนหรือวัสดุใดๆทำให้เกิดอันตรายกับอวัยวะช่องปาก โดยเฉพาะฟัน บางเคสฟันหักและเศษของฟันเอง หลุดเข้าไปอุดทางเดินหายใจ จนทำให้เสียชีวิตทั้งที่ควรจะรอด ปรับเปลี่ยนความเข้าใจเพื่อคนที่เรารักนะครับ
“ชักเท่ากับกำลังจะตาย” อย่างที่กล่าวมาครับ การชักส่วนใหญ่เป็นเพียงภาวะสั้นๆของคลื่นไฟฟ้าสมองที่มากเกินไป แต่ก็มีบางภาวะที่ทำให้ถึงชีวิตได้คือการชักต่อเนื่องเป็นเวลานาน แต่ที่เราให้ความสำคัญมากคือภาวะแทรกซ้อนขณะชักมากกว่าครับ
“ไข้ชักแล้วลูกจะปัญญาอ่อน สมองไม่ดี” การชักในไข้สูง มักเกิดในเด็กอายุ 5 เดือน – 6 ปีครับ การศึกษาส่วนมากพบว่าการชักเพียงช่วงสั้นๆขณะไข้สูงของเด็ก ไม่มีผลกระทบต่อสติปัญญา และ พัฒนาการใดๆ ยกเว้นการชักเป็นเวลานาน มากกว่า 4 นาทีขึ้นไปครับ
ควรปฏิบัติตัวอย่างไรหากเคยมีอาการชัก
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- หากมีไข้ อย่าปล่อยให้ไข้สูง (คลิกที่นี่เพื่อจัดการกับไข้สูง)
- ห้ามขาดยากันชัก หากมีโรคประจำตัว
- หยุดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด หากดื่มมานานต้องปรึกษาแพทย์
- งดกิจกรรม หรือ อยู่ในสภาพแวดล้อม ที่มีความเสี่ยง เพราะหากชักเราจะไม่สามารถควบคุมได้
.
มีคนไข้ของหมอบางคนเสียชีวิตเพราะจมน้ำตื้นจากการชัก
บางคนเป็นแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก เพราะการชัก
การชักสามารถป้องกันได้ และ เราสามารถดูแลเบื้องต้นได้อย่างถูกต้อง
ก่อนที่จะพาคนป่วยมาพบหมอ
“เพราะชักไม่เท่ากับตาย”
การดูแลที่ถูกวิธีและรวดเร็ว ทำให้ความรุนแรงของโรคลดลงได้ครับ
.
.
ด้วยความรัก
Reference :
Harrison’s Principles of Internal Medicine, 18th edition : Chapter 369. Seizures and Epilepsy ,Daniel H. Lowenstein
http://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?bookid=331§ionid=40727185&jumpsectionID=40763660
MedlinePlus : Seizures
https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003200.htm
WebMD : Epilepsy Health Center
http://www.webmd.com/epilepsy/understanding-seizures-basics
เมื่อลูกชักจะทำอย่างไร รศ.นพ. สุรชัย ลิขสิทธิ์วัฒนกุล ภาควิชากุมาเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
http://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=597
คุย 10 คำถามกับคุณหมอ เมื่อลูกมีอาการชักจากไข้สูง อ.นพ.สรวิศ วีรวรรณ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
http://www.siphhospital.com/th/news/article-details.php?id=23